Aanhoudend effect van gentherapie bij hemofilie B: wetenschappelijke verklaringen

Als je zoekt naar “werkingsduur en gentherapie voor hemofilie B” via je zoekmachine dan kom je in principe uit op wat we hieronder op een rij hebben gezet.

Al meer dan 10 jaar lang rapporteert de Engelse arts dr. Nathwani op internationale congressen en in internationale vaktijdschriften een stabiel effect van de door hem geïntroduceerde gentherapie bij patiënten met hemofilie B (1).

Intussen is een andere gentherapie voor hemofilie B ook al in zijn 5e jaar van onverminderde werking ingegaan (2). Deze gentherapie wordt overigens ook in Nederland gebruikt door 12 patiënten en een aanvraag voor vergoeding is ingediend bij het ministerie van volksgezondheid (3).

Hoe kan het dat deze gentherapie voor hemofilie B een langdurig effect geeft?                               

Er zijn 2 wetenschappelijke verklaringen voor, die beiden van toepassing zijn.

Eerst nog even het principe van gentherapie: gentherapie bij hemofilie B komt neer op het inbrengen van een stukje DNA, dat instructies draagt voor de productie van Factor IX, in cellen van de lever (4). Het DNA zit verpakt in een zogenaamd episoom, een cirkelvormig deeltje dat in de levercellen blijft en voortdurend deze cellen aanzet tot de productie van Factor IX. Levercellen kunnen dat goed, omdat de lever van nature de productie van Factor IX, naast veel andere stoffen overigens, tot taak heeft (5).

De eerste verklaring is deze: een episoom zou verloren kunnen raken als een levercel zich deelt, ofwel een nieuwe levercel aanmaakt. Omdat levercellen in de praktijk heel weinig actief zijn op het gebied van celdeling, is het risico dat het effect verloren raakt door dit proces vrij klein (6). 

De tweede verklaring is gebaseerd op een ander fenomeen. Het is gebleken dat een episoom zich ook kan vermenigvuldigen als een cel zich opdeelt in 2 nieuwe cellen (7). In hoeverre het ene proces (weinig celdeling) en het andere proces (het kunnen vermenigvuldigen van episomen) bijdraagt aan de lange werkingsduur van deze gentherapie is nog niet in detail beschreven, maar dat het werkingsmechanisme langdurig ondersteund wordt, is in elk geval wel duidelijk gebleken (8).

Referenties

1. Reis, U.M. et al. (2023)  Stable Therapeutic Transgenic FIX Levels for More Than 10 Years in Subjects with Severe Hemophilia B Who Received scAAV2/8-LP1-Hfixco Adeno-Associated Virus Gene Therapy Blood (2023) 142 (Supplement 1): 1056.
2. Wexler, M. (2025). After 4 years hemophilia bleeding rates remain low with Hemgenix. Hemophilia News February 14, 2025.
3. www.zorginstituut.nl>2024.05.03.
4. Anguela, X and High, K. (2019) Entering the era of gene therapy. Ann. Rev. Med. 70
5. Tatsumi, K. et al. (2012) Hepatocyte is a Sole Cell Type Responsible for the Production of Coagulation Factor IX in Vivo. Cell Medicine Volume 3, Issue 1-3, January 2012, Pages 25-31
6. Rossetti et al., (2024) In vivo DNA replication dynamics unveil aging dependent replication stress. Cell 187, 6220–6234.
7. Batty, P. and Lillicrap, D. (2024) Adeno-associated viral vector integration: implications for long-term efficacy and safety. JTH 22, 11, 2945-2960
8. Anguela, X and High, K. (2024) Hemophilia B and gene therapy: a new chapter with etranacogene dezaparvovec. Blood Adv  8 (7): 1796–1803

NLD-HGX-0096, juni 2025